We kennen allemaal de gruwelijke situatie in Oekraïne. Het land is verwoest, en mensen zijn wanhopig, angstig en in rouw. In Gouda worden Oekraïense vrouwen, kinderen en tientallen mannen opgevangen in het voormalige Blokker-gebouw aan de Antwerpseweg. Elke dag stromen families binnen die onderdak zoeken. Hun dagbesteding is nog onduidelijk. Vooral voor basisschoolleerlingen worden activiteiten aangeboden; de rest van de bewoners ziet de dagen langzaam voorbijtrekken en zoekt hoop in het geloof en folklore. Ruim driekwart van de Oekraïense bevolking is namelijk orthodox-katholiek ‒ maar verrassend genoeg neemt folklore een nog prominentere plek in hun leven in. In Oekraïne, zo zou je kunnen zeggen, gaat folklore hand in hand met het geloof.
Gedenkplek achter de Waag
12 maart jl. stond Gouda even stil bij het oorlogsgeweld in Oekraïne en de situatie van de Oekraïense nieuwkomers. Gemeente Gouda, Libertum en kunstenares Dace Sietina riepen mensen op om een gedenkplek achter de Waag in te richten bij een van de kastanjebomen. Een plek waar we stilstaan bij die verschrikkelijke oorlog, niet eens zo ver hier vandaan, in het geboorteland van tientallen mensen die inmiddels in Gouda een veilige plek hebben gevonden.
Deze kastanjeboom, de ‘levensboom’, is een symbolisch eerbetoon; een teken van solidariteit voor de hele Oekraïense bevolking. 'The truth doesn't drown in water, and doesn't burn in fire', zo kun je vanaf 12 september lezen op een bord bij de boom. Een prachtige Oekraïense uitspraak die veel zegt! Er wordt verwezen naar de folkloristische kunst van Maria Prymachenko. Zij is niet alleen een van de grootste kunstenaars van de 20e eeuw, maar ook een icoon van de Oekraïense nationale identiteit. De aanslag op het Maria Prymachenko-museum werd dan ook beschouwd als een aanval op de nationale identiteit en autonomie van het Oekraïense volk. En het werk van Maria Prymachenko is wereldwijd een anti-oorlogssymbool geworden. Een symbool dat op dit moment eenheid, hoop en vrede vertegenwoordigd.
Gesamtkunstwerk
Dace Sietina, Museum Gouda en Libertum zijn nu een project gestart om met deze twee elementen, folklore en geloof, Oekraïense mensen gerust te stellen en te verbinden. Om ontmoetingen mogelijk te maken en betrokkenheid te creëren tussen de Oekraïense bevolking, Gouwenaars en andere nieuwkomers. Samen met Dace Sietina maken ze een drieluik in naïeve stijl. Enerzijds omdat de naïeve stijl het kenmerk is van het werk van Maria Prymachenko, anderzijds omdat de beschrijving ‘naïef’ erop duidt dat het werk door een autodidact is gemaakt. Elke Oekraïense bewoner is opgegroeid met invloeden van iconografie en naïeve kunst. En daarom kan elke geïnteresseerde bijna zonder uitleg onmiddellijk meedoen.
Voor het drieluik (een driedelig schilderij dat bestaat uit een centraal deel en twee zijdelen die dichtgeklapt kunnen worden, vergelijkbaar met de beroemde altaarstukken uit de Sint Janskerk) wordt de papertransfertechniek gebruikt; een grafische techniek die vaak wordt toegepast om een frescogevoel te imiteren. De techniek is makkelijk te beheersen en biedt ruimte om met meerdere mensen simultaan te werken.
The making of: kom kijken!
Om betrokkenheid tussen Gouwenaars en Oekraïners te stimuleren, is ‘the making of’ live te zien bij Libertum tijdens het open huis van de Chocoladefabriek op 3 en 4 september. In de maand augustus kun je op afspraak langskomen. Je kunt een afspraak maken via communicatie@libertum.nl. Het maakproces is al een tentoonstelling an sich, en schept ruimte voor kennismaking en dialoog.
Vanaf 15 september is het drieluik te zien bij Museum Gouda. Met de expositie daar wordt een brug van vreedzaamheid, begrip en betrokkenheid gelegd tussen twee culturen.
Het project wordt gesteund door GoudApot en Praxis.
Foto's: Dace Satre Sietina
